Ik wil een zelfafnameset gebruiken voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

In het kort

• De zelfafnameset is er voor vrouwen die het moeilijk vinden om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts.
• Met een zelfafnameset kunt u zich laten testen op het humaan papillomavirus (HPV). 
• Met de zelfafnameset kunt u niet testen of u ook ongewone (afwijkende) cellen in uw baarmoederhals heeft.
• Heeft u geen HPV? U heeft dan bijna geen kans op baarmoederhalskanker.
• Heeft u wel HPV? Ga dan naar uw huisarts voor een uitstrijkje.
• In een uitstrijkje wordt gekeken of u ook afwijkende cellen heeft. 

Wat is een zelfafnameset?

Met een zelfafnameset kunt u wat slijm afnemen uit uw vagina.

Dit stuurt u op naar het laboratorium. Daar testen ze het slijm op HPV. Dit is het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. 

U krijgt binnen 4 weken een brief met de uitslag. 

Met de zelfafnameset kunt u dus niet testen of u ook afwijkende cellen in uw baarmoederhals heeft. 

Hoe krijg ik een zelfafnameset?

Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar oud krijgen automatisch iedere 5 jaar een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje bij de huisarts. U kunt dan ook een zelfafnameset aanvragen. Bijvoorbeeld als u het vervelend vindt om een uitstrijkje te laten maken. In de uitnodigingsbrief staat hoe u de zelfafnameset aanvraagt.

Wat is HPV?

HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Dit virus kan baarmoederhalskanker veroorzaken.

Er bestaan wel 100 verschillende soorten humaan papillomavirussen. Van die 100 soorten kunnen er ongeveer 12 baarmoederhalskanker geven. Uw uitstrijkje wordt getest op deze 12 soorten.

HPV komt veel voor. Bijna iedereen heeft wel een keer HPV gehad.

• U kunt het virus krijgen door seks. HPV is erg besmettelijk, u kunt het zelfs krijgen als u veilig met condooms vrijt. 
• Als u HPV heeft, komt u er niet achter hoe u dat gekregen heeft. Soms kan dat wel 10 jaar geleden gebeurd zijn. U heeft geen klachten als u HPV heeft. Uw lichaam ruimt het virus meestal zelf op binnen 2 jaar. 
• HPV kan in de cellen van de baarmoederhals gaan zitten en deze cellen anders maken dan normale cellen. Die andere cellen zijn meestal nog geen kankercellen. Het lichaam ruimt die andere cellen vaak zelf op. 
• Soms ruimt het lichaam het virus of de andere cellen niet op. Dan kan heel langzaam baarmoederhalskanker ontstaan. Dit gebeurt meestal pas ongeveer 15 jaar nadat een vrouw besmet raakte met HPV.

Van alle 100 vrouwen met HPV (1 van de 12 typen) krijgt uiteindelijk minder dan 1 vrouw baarmoederhalskanker.

Hoe gebruik ik een zelfafnameset?

afbeelding: rivm
 

• Bij de zelfafnameset zit een gebruiksaanwijzing. Daarin staat precies wat u moet doen. Op de site van het RIVM staat ook een filmpje met uitleg.
• Met een kwastje neemt u zelf wat slijm af uit uw vagina. U hoeft dus niet met het kwastje bij de baarmoedermond te komen. 
• Hierna doet u uw zelfafnameset in de envelop die bij de set zit. Er zit ook een adressticker bij.
• Doe de envelop op de post. 
• Binnen 4 weken krijgt u een brief met daarin de uitslag.
• Uw huisarts krijgt die brief niet. Bel daarom zelf de huisarts voor een afspraak als in uw brief staat dat u HPV heeft.

Wat betekent de uitslag van mijn zelfafnameset?

U krijgt een brief met de uitslag. U kunt de volgende uitslagen krijgen:

• Geen HPV 
  92 van de 100 vrouwen die een zelfafnameset gebruiken, krijgen deze uitslag.
  U heeft geen HPV. De kans dat u baarmoederhalskanker heeft is dan heel erg klein. Over 5 jaar krijgt u weer een uitnodiging voor een uitstrijkje. Bent u 40 of 50 jaar en heeft u geen HPV? Dan krijgt u over 10 jaar weer een uitnodiging. Dit is veilig omdat het na een HPV-besmetting heel lang duurt voordat u baarmoederhalskanker krijgt. Meestal minstens 10 jaar.
   
• Wel HPV
  8 van de 100 vrouwen die een zelfafnameset gebruiken, krijgen deze uitslag. 
  Omdat u HPV heeft, is er een kleine kans dat er ongewone (afwijkende) cellen in uw baarmoederhals zitten. Daarom is het belangrijk om toch nog naar de huisarts te gaan voor een uitstrijkje.
  Als er in het uitstrijkje ongewone cellen zitten zijn dat nog bijna nooit kankercellen. Meestal ruimt het lichaam de ongewone cellen zelf op. 
  Soms zijn de cellen bezig om kanker te worden. Dit heet een voorstadium van baarmoederhalskanker: het is dus nog geen kanker. Meestal is dit goed en makkelijk te behandelen. Dan is het belangrijk dat het op tijd ontdekt is, zodat u behandeld kan worden en geen kanker krijgt. 
   
• Uw test is niet te beoordelen 
  Soms is het afgenomen slijm niet goed te onderzoeken, bijvoorbeeld omdat het te weinig is. Dit gebeurt bijna nooit. U krijgt dan automatisch een nieuwe set toegestuurd.

Wanneer neem ik contact op met mijn huisarts na de uitslag van de HPV-test?

Als de uitslag van uw zelfafnametest is dat u HPV heeft, ga dan naar uw huisarts. Het is belangrijk om dan toch een uitstrijkje te laten maken.

Maak ook een afspraak als u geen HPV heeft, maar wel klachten. Ook als u een HPV-vaccinatie (prik, inenting) heeft gehad. En ook als u kort geleden al een uitstrijkje liet maken.

Klachten zijn bijvoorbeeld:

• vaginale afscheiding die anders is dan anders
• onverwacht bloedverlies uit uw vagina, rood of bruin van kleur:
  • na het vrijen
  • als u niet ongesteld bent
  • of meer dan 1 jaar na uw laatste menstruatie (ook als u maar weinig bloed verliest).

Uw huisarts bekijkt dan of verder onderzoek nodig is. 

Meer informatie over de zelfafnameset

• U kunt bellen met de regionale informatielijn van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Het telefoonnummer staat op uw uitnodiging. 
• Op de site van het bevolkingsonderzoek, hier kan u ook de zelfafnameset aanvragen.
• Op de site van het RIVM: het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.