Zorgen dat je niet ongesteld wordt – informatie voor meisjes met een verstandelijke beperking

Is het nodig om iedere maand ongesteld te zijn?

Nee. Voor meisjes met een verstandelijke beperking, kunnen ouders/verzorgers er soms voor kiezen om de ongesteldheid (tijdelijk) te stoppen. Deze vraag komt veel voor.

Waarom zou je de ongesteldheid willen stoppen?

Soms kiezen ouders ervoor om de maandelijkse ongesteldheid te stoppen, omdat de ongesteldheid pijnlijk is of er veel bloedverlies is. Voor meisjes die niet voor zichzelf kunnen zorgen of luiers dragen, kan het voor ouders en verzorgers extra lastig zijn om het goed schoon te houden als zij ongesteld is. Soms zijn er stemmingsveranderingen, gedragsveranderingen en zelfs toename van epileptische aanvallen tijdens de ongesteldheid. Dit kan ook reden zijn om de ongesteldheid te stoppen. We weten dat meisjes met een verstandelijke beperking meer risico lopen op seksueel misbruik. De medicijnen om ongesteldheid te stoppen, kunnen ook een ongeplande en ongewenste zwangerschap voorkomen.

Is het risicovol om de ongesteldheid te stoppen?

Het onderdrukken van de ongesteldheid is veilig en geeft geen probleem voor de gezondheid van meisjes.

Welke behandeling is mogelijk?

De enige medische manier om dit te doen, is het gebruik van hormonen. Voordat de behandeling wordt gestart is het belangrijk dat een meisje al een keer ongesteld is geweest.

Er zijn verschillende manieren waarop de ongesteldheid verminderd kan worden of weg kan blijven. Er zijn vier mogelijkheden:

1. 1. Anticonceptiepil of pleister of ring
   2. Prikpil
   3. Hormoonspiraal
   4. Hormoonstaafje

1. De anticonceptiepil, pleister of ring

Als ervoor wordt gekozen om de  ongesteldheid te onderdrukken met de pil, is het erg belangrijk dat de pil iedere dag wordt ingenomen. In de anticonceptiepil zitten de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze pil moet iedere dag ingenomen worden tot de stopweek en de ongesteldheid kan zo gepland worden om elke maand te komen. Een andere mogelijkheid is om deze pil door te gebruiken en de stopweken over te slaan. Dan blijft de ongesteldheid helemaal weg. De ongesteldheid met de anticonceptiepil is voorspelbaar, geeft minder bloedverlies en geeft ook minder buikkrampen. De dokter kan u uitleggen hoe de pil langere tijd achter elkaar gebruikt kan worden.

De hormonen van de  anticonceptiepil kunnen ook toegediend worden in pleistervorm (Evra) of in een vaginale ring (Nuvaring).

Als het meisje een verhoogd risico heeft op bloedstolselvorming (trombose) dan zijn deze drie vormen niet de meest ideale medicijnen om de ongesteldheid te onderdrukken. Bij het gebruik van sommige medicijnen tegen epilepsie, is dit ook niet de beste keuze.

2. De prikpil (Depot provera of Sayana)

Dit is een prik die iedere 12 weken opnieuw gegeven moet worden. De prik kan door de huisarts worden gegeven. In de prikpil zit alleen het hormoon progesteron. Bij sommige meisjes kan de prikpil gewichtstoename geven en op langere termijn kan dit iets meer kans op botontkalking geven. Deze effecten verdwijnen als de prikpil gestopt wordt. Een groot deel van de meisjes (50%) heeft hierbij geen menstruatie na 1 jaar en bij langer gebruik loopt dit op tot 75%.

3. Het hormoonspiraaltje (Mirena of Kyleena)

In het hormoonspiraaltje zit alleen het hormoon progesteron. Dit spiraaltje moet in de baarmoeder worden geplaatst. Daar doet de spiraal zijn werk. Bij de meeste meisjes wordt dit door de gynaecoloog gedaan. Dit kan ook gedaan worden met  een roesje (sedatie) of een lichte narcose van enkele minuten. Dit spiraaltje kan vijf jaar blijven zitten. Een groot deel van de meisjes (50%) heeft hierbij geen menstruatie en bij de andere meisjes wordt de hoeveelheid bloedverlies met 90% verminderd. De bijwerking die het meest voorkomt is hele kleine beetjes bloedverlies tussendoor.

Het hormoonstaafje (Implanon NXT)

Het hormoonstaafje bevat ook alleen het hormoon progesteron. Het staafje wordt net onder de huid aan de binnenkant  van de bovenarm ingebracht door een prik. De werking van het staafje is vergelijkbaar met de prikpil en het hormoonspiraaltje. De bijwerking die het meest voorkomt is hele kleine beetjes bloedverlies tussendoor. Het hormoonstaafje kan 3 jaar blijven zitten voordat het eruit gehaald moet worden om te vervangen.

U, als ouders/verzorgers, kan met de dokter bespreken welke optie het meest geschikt is voor uw dochter. Alle opties zijn veilig, alleen de ene optie is bij sommige meisjes veiliger of makkelijker dan de andere.

Zal de ongesteldheid direct stoppen?

Voor alle hormonen die gebruikt worden om ongesteldheid te onderdrukken, geldt dat zij niet direct de ongesteldheid stoppen. In het begin kan het meisje tussendoor last hebben van kleine beetjes bloedverlies.  Dat is normaal. Het lichaam moet eerst het bloed opruimen wat in de baarmoeder zit. Na de start van de behandeling zal het bloedverlies steeds minder worden en bij de helft van de meisjes stoppen.

Bij welke klachten moeten wij de dokter bellen?

Als er met de medicijnen nog steeds klachten zijn van

• Buikpijn
• Pijn op de borst
• Het bloedverlies bij de ongesteldheid te veel blijft
• Pijn in de kuiten
• Als u denkt dat uw dochter zwanger is

Als u niet tevreden bent met het resultaat van de behandeling maak dan een afspraak met de dokter om te praten over mogelijkheden van behandeling of om over te stappen op een andere behandeling/medicijnen.

Verantwoording

Deze tekst is met toestemming van de North American Society for Pediatric and Adolescent Gynecology (http://www.naspag.org/) vertaald door de NVOG-werkgroep Kinder- en Adolescentengynaecologie.

Deze tekst voldoet aan de richtlijn NHG-Standaard Anticonceptie.

Publicatiejaar: 2019