Eileiderproblemen

Hoe werken de eileiders?

Elke vrouw heeft twee eileiders. Die zorgen voor het transport van zaadcellen en bevruchte eicellen. Beide eileiders zitten aan een kant vast aan de baarmoeder en baarmoederholte en hebben aan de andere kant een vangarmpje. Dit noemen we ook wel een fimbria. Hiermee kunnen ze een bevrucht eitje opvangen, wanneer die tijdens de eisprong vrijkomt uit het eiblaasje.

Eileiders zijn erg buigzaam. Dat is nodig om de eicel op te vangen, maar ook om flexibel mee te kunnen bewegen wanneer de baarmoeder tijdens een zwangerschap enorm groeit.

Na een zaadlozing komen de zaadcellen in de vagina terecht. Maar een deel daarvan komt in de baarmoeder terecht. Om de eicel te kunnen bevruchten zwemmen ze door de baarmoeder via de eileider naar de eicel.

Belangrijke onderdelen van de eileiders

• Vangarmpjes (fimbria)

Hoe kan de eileider het eitje opvangen? Het uiteinde van de eileider lijkt een beetje op een zeeanemoon. Het heeft vangarmpjes die zich om de eierstok heen vouwen tijdens de eisprong. Zo komt het eitje niet in de buikholte terecht, maar direct in de eileider. Een vangarmpje heet een fimbria. Het uiteinde van de eileider wordt daarom ook wel het fimbriale uiteinde genoemd.

• Trilharen

Trilharen in je eileiders zijn hele kleine haartjes die een eitje na de eisprong naar de baarmoeder vervoeren. De spierwand van de eileider trekt op dat moment ook samen en werkt zo mee aan het transport. De bevruchting van het eitje vindt al in de eileider plaats, dus nog voordat het eitje in de baarmoeder terecht komt.

Welke afwijkingen aan de eileiders zijn er?

Vocht in eileider

Als er een infectie van een eileider is geweest, kan er vocht achterblijven in de eileider. Zo’n infectie kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door de bacterie chlamydia. Door een infectie kan de eileider verwijd zijn en kan de kant waar het vangarmpje zit afgesloten zijn. Als er sprake is van achtergebleven vocht, dan kunnen de zaadcellen niet goed bij de eicel komen. De kans op bevruchting van de eicel wordt dan veel kleiner. Ook kan de eicel niet naar de baarmoeder gaan. Het vocht kan ook de baarmoederholte in lekken. Wanneer er een eitje toch bevrucht is, kan het zich door dit vocht minder goed innestelen.

Verklevingen

Een ontsteking in de buikholte kan leiden tot verklevingen. Verklevingen zijn een soort vliezen van littekenweefsel die niet alleen heel dun kunnen zijn, maar ook dik en stug. Ze ontstaan bijvoorbeeld na een operatie of een infectie in de buikholte. Als er veel verklevingen om de eileider heen zitten, dan kan deze niet meer naar de eierstok bewegen om het eitje op te vangen. Het eitje blijft dan achter de verklevingen hangen en kan zo niet in de eileider komen.

Afsluiting

De eileider kan op verschillende plaatsen afgesloten zijn, bijvoorbeeld door verklevingen of vanwege een ontsteking. Bekende plaatsen zijn direct bij de baarmoeder en aan het uiteinde van de eileider. Bij een sterilisatie is de eileider meestal enkele centimeters vanaf de baarmoeder afgesloten.

Verwijderde eileiders

Wanneer je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt, zit het bevruchte eitje meestal in de eileider in plaats van in de baarmoeder. In het begin kan het embryo daar nog groeien, maar op een gegeven moment kan het eitje knappen. Dit kan tot ernstige bloedingen leiden. Het kan daarom noodzakelijk zijn dat de gynaecoloog de eileider waar het bevruchte eitje in vast is blijven zitten verwijdert. Een andere reden om een eileider te verwijderen, is als er vocht in zit. Deze eileider (hydrosalping) kan namelijk een negatief effect hebben op je zwangerschapskans. Het vocht uit de eileider kan naar de baarmoeder lekken, waardoor de kans op een zwangerschap kleiner wordt.

Beschadigde trilharen

De trilharen van de eileiders kunnen beschadigd zijn. We hebben geen onderzoek om te zien of dit zo is. Trilharen kun je alleen onder de microscoop zien. Wel weten we dat de kans op beschadiging van deze trilharen groter is als er tekenen zijn dat je een infectie hebt gehad.

Wat zijn de oorzaken van problemen met de eileiders?

Eileiderontsteking

Als je in het verleden een eileiderontsteking hebt gehad, dan kan dat de reden zijn voor schade aan de eileiders. Mogelijk weet je dat je zo’n ontsteking hebt gehad, maar het kan ook zijn dat je er niets van hebt gemerkt. Bij een kijkoperatie zijn de gevolgen ervan te zien. Bij ongeveer de helft van de vrouwen wordt een eileiderontsteking veroorzaakt door chlamydia. Ook darmbacteriën die onschuldig zijn zolang ze in de darm blijven kunnen een eileiderontsteking veroorzaken.

Chlamydia

Chlamydia is een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Een chlamydia-infectie kan zich via de baarmoedermond en de baarmoeder naar de eileiders verplaatsen en zo een eileiderontsteking veroorzaken. Dit kan leiden tot verklevingen, vocht in de eileider en/of afsluiting van de eileider. Ook de trilharen in de eileiders kunnen beschadigen.

Infectie buikholte

Als er een uitgebreide infectie in de buikholte is, kan dit tot verklevingen leiden bij de eileiders. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij een gebarsten blindedarmontsteking.

Endometriose

De binnenbekleding van de baarmoeder zorgt voor groei van het slijmvlies ter voorbereiding op de innesteling van het embryo. Die binnenbekleding heet endometrium. Soms groeit er ook endometrium in de buikholte. Tijdens de menstruatie kan dit weefsel wat gaan bloeden. Deze aandoening heet endometriose. Doordat het bloed niet weg kan ontstaan er ontstekingsachtige reacties. Dit kan leiden tot verklevingen rondom de eierstokken en eileiders.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Als je een operatie hebt gehad voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in de eileider, dan kun je schade hebben opgelopen. De eileider kan verwijderd zijn waardoor hij geen problemen meer geeft, maar ook niet meer werkt. Bij een eileider-besparende operatie wordt alleen de buitenbaarmoederlijke zwangerschap uit de eileider gehaald, maar wordt de rest van de eileider gespaard. De eileider wordt dan weer gehecht. Het voordeel van zo’n operatie is dat er op natuurlijke wijze nog een zwangerschap kan ontstaan. Het nadeel is dat er weer een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan ontstaan in de aangetaste eileider.

Sterilisatie

Bij een sterilisatie zijn de eileiders met opzet afgesloten, waardoor je niet meer zwanger kunt worden. Het is een definitieve oplossing bij een afgesloten kinderwens. Zelfs als je dat toen bewust hebt besloten, kun je in een andere periode in het leven daar veel spijt van hebben.

Hoe wordt een probleem aan de eileiders vastgesteld?

HSG

Met een HSG (een specifieke röntgenfoto) kan een gynaecoloog zien of je vocht hebt in een of meer eileiders (hydrosalpingen). Bij het maken van een HSG wordt er blauwe vloeistof door de baarmoeder en eileiders gespoten om een beter beeld te krijgen van de situatie. Verklevingen zijn niet goed te zien op een HSG. Als de blauwe vloeistof die hiervoor gebruikt wordt niet vrij wegloopt in de buikholte kan dit wijzen op verklevingen. Een kijkoperatie kan vermoedens bevestigen en meer informatie bieden voor een goede behandeling.

Echo

Op een echo via de vagina of buik kun je geen eileiders zien, maar soms wel het vocht dat in een eileider kan zitten (hydrosalpinx). Toch is het soms lastig om te zien of dat vocht in de eileider is of dat het een cyste in de eierstok is. Voor meer duidelijkheid is dan een kijkoperatie nodig.

Kijkoperatie

Een kijkoperatie is het belangrijkste onderzoek om vast te stellen of en welke schade er aan de eileiders is. Via een kijkbuis ziet de gynaecoloog op een scherm of er verklevingen zijn. Hiervoor wordt via de baarmoedermond een klein beetje blauwe vloeistof in de baarmoeder en eileiders gespoten. De eileiders zwellen daardoor een beetje op en de gynaecoloog kan zo beter bekijken of de eileiders in goede staat zijn. De blauwe vloeistof is ongevaarlijk en loopt er aan het open einde van de eierstok (fimbriale uiteinde) weer uit. Het vocht lost vanzelf op in je buikholte.

Wat zijn de gevolgen van eileiderproblemen voor vruchtbaarheid?

Eén eileider

Als een van de twee eileiders er goed uitziet, dan is er een spontane kans op een zwangerschap. De kans per maand neemt wel af als je een beschadigde eileider hebt, omdat de eisprong meestal aan beide kanten even vaak voorkomt. Als er alleen een eisprong plaatsvindt aan de beschadigde kant, dan is de kans op een spontane zwangerschap erg klein. De eicel wordt dan niet opgevangen door de beschadigde eileider en gaat zo verloren. Verder is het niet zeker of de niet beschadigde eileider helemaal gezond is. Mogelijk functioneren de trilharen minder goed, waardoor je ook met deze eileider minder kans maakt op een spontane zwangerschap.

Beide eileiders

Als beide eileiders beschadigd zijn, dan is dat erg nadelig voor de kans op een spontane zwangerschap. Het hangt af van de ernst van de verklevingen en of er al of niet een afsluiting is, hoe de gynaecoloog je kansen op een spontane zwangerschap inschat.

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

Als één eileider goed is, dan kun je je een spontane zwangerschap afwachten. Per maand heb je wel minder kans. Je komt eerder voor een vervolgbehandeling in aanmerking om je kansen weer groter te maken. Dit zie je ook terug in het rekenmodel. (link)

IUI met stimulatie

Als één eileider open is, dan kun je in aanmerking komen voor inbrengen van het zaad (IUI: intra uteriene inseminatie) in combinatie met een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling zorgt ervoor dat er meer dan één eicel tegelijk rijpt wat de kans op zwangerschap vergroot.

Heb je een eisprong aan de kant van de afwijkende eileider? Dan adviseren we de behandeling door te zetten. De eileider van de andere kant kan het eitje opvangen. Bespreek met je partner en arts wat je gaat doen.

Operatie

Mogelijk heeft de gynaecoloog die de kijkoperatie heeft gedaan verklevingen weggehaald en is hiermee je kans op een spontane zwangerschap toegenomen. Mogelijk kom je in aanmerking voor een uitgebreidere vruchtbaarheid bevorderende operatie. Of een vruchtbaarheid bevorderende operatie nodig is en welke er nodig is, hangt af van:

• De ernst van de verklevingen.
• De grootte van een hydrosalpinx.
• Je eigen voorkeur of je wel of geen operatie wilt. Als je niet laat opereren heb je vaak hulp nodig bij het zwanger worden: IUI of IVF.

Het ligt aan het probleem wat je hebt met je eileiders wat de gynaecoloog zal doen tijdens een operatie:

• Tijdens een vruchtbaarheid bevorderende operatie kan de gynaecoloog de wat grotere verklevingen losmaken.
• De gynaecoloog kan een eileider met vocht erin (hydrosalpinx) die afgesloten is openen.
• Als je een sterilisatie hebt gehad, kan de gynaecoloog de clip of ring verwijderen en de eileiders opnieuw aan elkaar maken.

IVF

Als je zwanger wilt worden maar ernstige afwijkingen hebt aan je eileiders, dan kan IVF een oplossing bieden. IVF is een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij de eicel van de moeder in een laboratorium bevrucht wordt met een zaadcel van de vader en daarna teruggeplaatst wordt in het lichaam.

Ook als je geen operatie wil, is dit een mogelijkheid. Als je hydrosalpingen hebt, dan heeft het water uit de eileider een negatieve invloed op het innestelen van het embryo. Het is in dat geval gunstiger om ze te laten afsluiten of verwijderen. Dit gebeurt met een kijkoperatie. Daarna kun je met IVF proberen zwanger te worden.

Eileiderproblemen tijdens je zwangerschap

Als je ondanks eileiderproblemen toch zwanger bent, dan volgt er een spannende tijd. Omdat je afwijkingen hebt aan een of beide eileiders heb je een verhoogd risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Ongeveer 4 weken na de eisprong, dus als je 2 weken overtijd bent, kunnen we meestal met de echo zien of de embryo zich goed in de baarmoeder heeft ingenesteld.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Als je al vroeg in je zwangerschap weet dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt, dan heb je minder risico op complicaties. Het gevaar van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is dat je veel bloedverlies in de buik kunt krijgen. Je kunt bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in geen geval het kind voldragen.

Neem onmiddellijk contact op bij zwangerschap

Als je erachter komt dat je zwanger bent en je hebt problemen met je eileiders, maak dan meteen een afspraak voor een echo. Vertel erbij dat je een verhoogd risico hebt op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, anders wordt de echo wat later (3 weken overtijd) afgesproken.

Verantwoording

Deze tekst is gemaakt door de Commissie Patiëntencommunicatie van de NVOG.

Deze tekst voldoet aan de richtlijn Tubapathologie en kinderwens.

Publicatiejaar: 2018