Ik wil mijn zaad laten onderzoeken

In het kort

• Als je partner niet zwanger wordt in 1 jaar, kunnen jullie laten onderzoeken hoe dat komt.
• Je kunt je zaad laten onderzoeken.  
• De huisarts kan daarna schatten hoe groot de kans is dat je partner zwanger wordt in het komende jaar.
• Bij een redelijke of goede kans kun je doorgaan met regelmatig vrijen. 
• Bij een kleine kans kun je verder onderzoek laten doen.

Zwanger worden en kwaliteit van het zaad

Soms duurt het langer dan 1 jaar voordat je partner zwanger is. Terwijl je toch vaak vrijt. 

Er kunnen verschillende oorzaken zijn, bij een man en bij een vrouw. Je kunt dit het beste bij de huisarts bespreken, samen met je partner.

In je zaad (sperma) zitten zaadcellen en zaadvocht. De kwaliteit van het zaad wil zeggen:

• hoeveel zaadcellen erin zitten
• hoe goed ze bewegen
• de vorm die ze hebben

Als de kwaliteit van het zaad iets minder goed is, kan je partner wel zwanger worden. Alleen de kans om zwanger te worden is kleiner.
De kans op afwijkingen bij de baby is niet groter.

Wat maakt de kwaliteit van het zaad minder?

De kwaliteit van het zaad kan bijvoorbeeld minder goed worden door:

• roken
• alcohol
• drugs
  Je huisarts kan jou en je partner helpen bij stoppen met roken, drugs of alcohol. 
• gebruik van hormonen (anabole steroïden)
• koorts: tot 12 weken na de koorts kan de kwaliteit van je zaad minder zijn
• ontsteking van je penis, bal of bijbal
• een soa 
• een operatie of beschadiging van je penis, bal, bijbal of zaadleiders
• medicijnen, bijvoorbeeld tegen depressie of hoge bloeddruk
• bestraling
• chemotherapie
• schadelijke stoffen, zoals lood, verf en middelen tegen insecten voor de landbouw
• aangeboren afwijkingen

Hoe gaat onderzoek van zaad?

Bij het onderzoek wordt het zaad met een microscoop bekeken. Ze kijken naar hoeveel zaadcellen er zijn, welke vorm ze hebben en of ze goed bewegen.

• Je krijgt op de huisartsenpraktijk een potje en een formulier.
• Kijk op welke tijd je het zaad kunt inleveren. Meestal staat dit op het formulier. Je moet het zaad namelijk binnen 1 uur na het klaarkomen naar het laboratorium brengen. 
• Vang het zaad als je klaarkomt op in het potje. Vang het niet op in een condoom. Daar zit vaak iets in dat zaad doodt.
  Het zaad van 1 keer klaarkomen is genoeg.
• Doe het potje onderweg in een binnenzak of broekzak. Dan blijft de temperatuur goed.
• Is het zaad ouder dan 1 uur? Of  is het te warm of te koud bewaard? Dan heeft het onderzoek geen zin meer. De kwaliteit van zaad is dan al minder geworden.

Problemen bij het vrijen

Soms lukt het niet om in de vagina klaar te komen. Je komt misschien te vroeg klaar, nog voordat je penis in de vagina is. Of je penis wordt niet stijf genoeg. Misschien lukt het niet om tijdens het vrijen klaar te komen. Je kunt je soms ‘gedwongen’ voelen om te vrijen op de dagen dat je partner vruchtbaar is. Dat kan problemen geven.

Problemen bij het vrijen kun je het beste met je partner bespreken. Je kunt ook een afspraak maken bij je huisarts om hierover te praten.

Hoe gaat het verder na onderzoek van zaad?

2 tot 3 weken na het onderzoek van je zaad krijg je de uitslag. 

• Is de uitslag nu niet goed? Dan moet het onderzoek nog een keer na een paar weken. De beste uitslag telt.
• Blijft de kwaliteit van je zaad niet goed? Dan stuurt je huisarts je door naar de gynaecoloog. Deze onderzoekt je balzak en zaadballen. 
• Is de kwaliteit van je zaad redelijk of goed, dan kijkt de huisarts in een tabel.

In deze tabel is te zien hoe groot de kans is dat je partner zwanger wordt in het komende jaar. De kwaliteit van je zaad en de leeftijd van je partner bepalen samen hoe groot die kans ongeveer is.

• Is jullie kans groter dan 40%? Dat betekent dat meer dan 4 van de 10 vrouwen zoals je partner een jaar later zwanger zijn.
  Huisartsen en gynaecologen raden jullie dan aan om de komende 6 maanden tot 1 jaar regelmatig te blijven vrijen. 
• Is jullie kans kleiner dan 30%? Dat betekent dat minder dan 3 van de 10 vrouwen 1 jaar later zwanger zijn.
  Dan kun je als je wilt naar een polikliniek voor vruchtbaarheid. Het blijft vaak moeilijk te ontdekken waarom zaad minder goed is.
• Zit de kans ertussen in? Dan bespreekt de huisarts met jullie of jullie naar de gynaecoloog gaan of doorgaan met regelmatig vrijen.

Meer informatie over onderzoek als je nog niet zwanger bent

Meer informatie en steun vind je bij Freya.

We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn over vruchtbaarheid voor huisartsen.