Groeiecho

Een baby in de baarmoeder groeit normaal als de moeder, baby en placenta gezond zijn. Hoe de baby groeit hangt ook af van

• natuurlijke aanleg
• het geslacht van de baby
• het land van herkomst van de ouders
• de lengte en het gewicht van de ouders

Het gemiddelde gewicht van baby’s van ouders van Nederlandse afkomst is ongeveer 1200 gram bij 28 weken. Daarna stijgt het gemiddeld ongeveer 200 gram per week. Bij 40 weken weegt een baby ongeveer 3500 gram.

De verloskundige of gynaecoloog weet hoe groot je buik gemiddeld hoort te zijn bij elke zwangerschapsduur. Dit kan verschillen van persoon tot persoon. Daarom wordt elke zwangerschapscontrole opgeschreven hoe groot je buik op dat moment is. Lijkt je buik onvoldoende te groeien bij een volgende controle? Of lijkt juist de buik sneller te groeien dan verwacht? Dan is er verdenking op afwijkende groei. Je verloskundige of gynaecoloog zal dan een groeiecho laten maken.

De verloskundige en de gynaecoloog beoordelen de groei van de baby door de hoogte van de baarmoeder te voelen. Meestal zijn deze controles voldoende om te bepalen of de baby goed groeit. Het is dan niet nodig om een groeiecho te maken. Groeit de baarmoeder niet naar verwachting? Dan groeit de baby misschien te langzaam of juist te snel. Dan adviseert de verloskundige of gynaecoloog om een groeiecho te maken. Met de echo is de groei nauwkeuriger te meten. Lukt het niet goed om de groei van de baby via de baarmoeder te voelen? Bijvoorbeeld door overgewicht of een tweeling zwangerschap? Dan kom je sowieso in aanmerking voor groeiecho’s.

Als je een verhoogd risico hebt op een baby die kan achterblijven in groei of juist te snel kan groeien, is dat ook een reden voor groeiecho’s. Bijvoorbeeld wanneer je last hebt van een hoge bloeddruk of diabetes, als je eerder een te kleine of te grote baby hebt gekregen, of bij gebruik van bepaalde medicijnen.

De echoscopist meet de groei van de baby door het volgende te meten

• het bot van het bovenbeen
• de omtrek van het hoofd
• de omtrek van de buik

De computer berekent met deze maten het gewicht van de baby. Dit gewicht is een schatting. De waarden komen in een grafiek. Op de curve in de grafiek kun je zien hoe de maten van de baby zich verhouden tot die van andere baby’s op hetzelfde moment in de zwangerschap. Deze waarden worden uitgedrukt in p-waarden (de p staat voor percentiel). Als het geschatte gewicht van je baby op p10 ligt, dan betekent dit dat 10% van de baby’s kleiner is en 90% groter dan jouw baby bij dezelfde zwangerschapsduur.

In dit voorbeeld zie je een groep baby’s die allemaal gezond en even oud zijn. Er zijn kleine, gemiddelde en grote baby’s. Je ziet ze op een rij van klein naar groot. Als je nu een baby van dezelfde leeftijd meet, dan kun je kijken waar deze baby in de rij komt. De rode baby komt op de tiende plaats van de 100 baby’s. We noemen dit het tiende percentiel (p10). Dit betekent dat 10% van de baby’s kleiner is en 90% groter dan de rode baby.

Kleine baby

Als het gewicht van de baby onder de p10 ligt, kan dit betekenen dat de

• baby gezond is en klein in aanleg
• placenta niet goed werkt waardoor de baby niet goed groeit
• baby achterblijft in groei door een aangeboren afwijking of infectie
• baby een chromosomale of syndromale afwijking heeft

De baby kan volgens de grafiek afwijken van het gemiddelde, maar toch gezond zijn. Bijvoorbeeld als de ouders ook kleiner dan gemiddeld zijn.

Om te beoordelen waarom de groei achterblijft, kijken we ook naar de andere metingen van de baby. Is de buik van de baby in verhouding veel kleiner dan de benen en het hoofd? Dan is de kans groter dat de placenta onvoldoende werkt. Klopt de verhouding? Dan is de kans groter dat de baby in aanleg wat kleiner is.

Bloeddoorstroming en vruchtwater

Als de baby klein is, meet de echoscopist de bloeddoorstroming in de bloedvaten van de baby. Dit heet een Doppler-meting. Hiermee wordt de stroming in een bloedvat in de navelstreng en in het hoofd gemeten. Dit zegt iets over de werking van de placenta. Daarnaast meet de echoscopist de hoeveelheid vruchtwater.

Normaal grote baby

Als het gewicht van de baby tussen de p10 en p90 ligt, is de baby normaal groot volgens deze momentopname. Door de groei van de verschillende echo’s in de zwangerschap met elkaar te vergelijken zie je of het gewicht ook normaal is voor de ontwikkeling jouw baby.

Grote baby

Als het gewicht van de baby boven de p90 ligt, kan dit betekenen dat de baby

• gezond is en in aanleg groot is
• zwaarder is door een aandoening zoals suikerziekte (diabetes) bij de zwangere

Ook nu kijken we naar de andere metingen van de baby. Is de buik in verhouding groter? Dan is de kans groter dat je suikerziekte hebt. Klopt de verhouding? Dan is de kans groter dat de baby in aanleg groot is.

Horizontaal staan de weken van de zwangerschapsduur en verticaal het geschatte gewicht van de baby dat met de echo is vastgesteld. Als de baby gemeten is, komt er een kruisje in de grafiek op de plaats van de zwangerschapsduur en het gewicht. De blauwe lijn is de groeilijn van een baby die precies op p95 groeit. Alle baby’s die zwaarder zijn dan p95 komen boven de blauwe lijn te liggen.

De meeste baby’s groeien niet precies volgens een vaste lijn als we de metingen in de grafiek plaatsen. Gedeeltelijk komt dit doordat baby’s van nature soms wat sneller of langzamer groeien dan gemiddeld. Maar voor een groter deel komt dit doordat de meting niet heel precies is. Het gewicht is dus een schatting.

Na 2 tot 4 weken krijg je weer een echo. Dan kunnen we zien of de baby naar verwachting groeit. Het is niet zinvol om al eerder een volgende echo te doen om de groei te meten.

Normale groei

De groei van de baby is normaal als deze een groeilijn volgt. In dit voorbeeld ligt het gewicht van de baby bij de eerste echo bij 32 weken op de p10. Bij 34 weken en bij 36 weken groeit de baby op de p10 verder. De baby groeit dus naar verwachting. De conclusie is dat de baby klein is, maar normaal groeit. Er is geen reden meer om aan te nemen dat de placenta mogelijk niet goed genoeg werkt.

Onvoldoende groei

Als de lijn afbuigt dan groeit de baby onvoldoende. In dit voorbeeld ligt het gewicht van de baby bij de eerste echo bij 32 weken op de p50. De meting past bij een baby met een normaal gewicht. Bij 34 weken valt het gewicht ook binnen de normale maten. Maar omdat we zien dat het gewicht van de baby eerder nog op de p50 lag, weten we dat de baby achterblijft in groei. Bij 36 weken is de baby duidelijk te klein door een groeivertraging.

De verloskundige of gynaecoloog legt uit wat de uitslag betekent. Dit hangt af van de reden van de echo, de maten van de baby, hoe de baby groeit en hoe de verhouding van het buikje van de baby is vergeleken met de andere metingen. Als de baby klein is, komen daar ook de metingen van de bloeddoorstroming bij.

Mogelijk kleine baby gevoeld via de buik en een goede groei op de echo?

Voelde de verloskundige of de gynaecoloog via de buik dat de baby mogelijk wat klein was, maar groeit de baby normaal op de echo? Dan wordt de meting na 2 weken herhaald. Is de groei dan nog steeds normaal? Dan is dit geruststellend. Je buik lijkt dus wat kleiner, maar de baby is normaal groot en groeit goed.

Deze tekst is gemaakt door de Commissie Patiëntencommunicatie van de NVOG.

Publicatiejaar: 2018