Herpes genitalis wordt veroorzaakt door een infectie met het herpes simplex virus (HSV). Er bestaan 2 types: herpes simplex virus type 1 (HSV-1) en herpes simplex type 2 (HSV-2). HSV-2 is de meest voorkomende oorzaak van herpes genitalis. HSV-1 is vooral bekend als oorzaak van de zogeheten ‘koortslip’. Het type 1 virus lijkt echter toenemend de oorzaak te zijn van herpes genitalis, doorgaans als gevolg van contact tussen de mond en de geslachtsdelen.
In Nederland is ongeveer 15% van de volwassenen geïnfecteerd met HSV-2. Niet al deze personen hebben last van herpes. Meer dan de helft van deze geïnfecteerden heeft géén last van herpes.
Herpes behoort tot de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen (soa). Herpes genitalis komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
De overdracht gebeurt door lichamelijk, meestal seksueel, contact met een besmette partner. Deze partner is zelf meestal niet op de hoogte van het feit dat hij/zij een herpesinfectie heeft aan de geslachtsdelen of de mond.
Dat hangt ervan af. Als het om een eerste contact met het herpesvirus gaat, dan kunnen er ernstige klachten bestaan. Vrouwen kunnen heel veel pijn hebben bij het plassen. Deze pijn is soms zo ernstig, dat plassen zo lang mogelijk wordt uitgesteld. Bij lichamelijk onderzoek worden in zo’n geval talrijke pijnlijke zweertjes gezien bij de vulvalippen (vroeger noemden we dit schaamlippen) en bij de ingang van de schede/vagina.
Vaak is de afscheiding ook toegenomen. Bij een eerste infectie kunnen lymfklieren in de lies opgezwollen en pijnlijk zijn. Vrouwen kunnen zich er ook grieperig van voelen. Bij een herhaalde infectie zijn de klachten vaak minder erg. Er zijn minder zweertjes en ze liggen als een groepje bij elkaar. Herhaalde aanvallen zijn vaak op ongeveer dezelfde plek.
Dat is niet bij iedereen hetzelfde. Van een aantal omstandigheden weten we dat deze een aanval kunnen uitlokken:
Dat hangt af van het type HSV waarmee iemand is geïnfecteerd. HSV-2 infecties komen terug bij 90% in het eerste jaar na de eerste infectie, meestal na een aantal maanden. Bij een HSV-1 infectie komt de infectie minder vaak terug.
Jazeker, dat kan. Als je besmet raakt met herpes genitalis zijn de klachten soms minder erg. Dit komt omdat er een ‘gedeeltelijke’ bescherming is van het koortslipvirus.
Bij een eerste aanval (veel zweertjes/veel pijn) is de diagnose op basis van de huid bijna zeker te stellen. Met een wattenstokje wordt ook wat vocht afgenomen van de zweertjes. Dat is pijnlijk, maar duurt maar kort. Het aantonen van het virus is het definitieve bewijs dat sprake is van herpes genitalis. Bij een herhaalde aanval is het beeld vaak niet zo duidelijk.
Als bekend is welk type virus aanwezig is, is het makkelijker om een voorspelling te doen over het beloop. Het is ook mogelijk om antistoffen aan te tonen in het bloed. Zo’n test is bijvoorbeeld nuttig als een zwangere vrouw een partner heeft met herpes genitalis, maar zelf niet met het virus bekend is. Als de zwangere vrouw nog geen antistoffen in haar bloed heeft, loopt ze het risico tijdens de zwangerschap besmet te raken.
Iedereen die seksueel actief is. Zoals al eerder genoemd, lopen vrouwen een verhoogd risico om herpes op te lopen. Ook personen met een verminderde afweer lopen meer risico.
Er bestaat geen echte behandeling voor herpes genitalis, maar de klachten kunnen wel worden behandeld. Bij een eerste infectie is het daarom van groot belang dat er zo snel mogelijk wordt begonnen met het innemen van medicijnen. De klachten zullen dan snel minder worden. Medicijnen die vaak worden gegeven (meestal tabletten) zijn antivirale middelen. Ook kan er crème, zoals zinkzalf, worden voorgeschreven. Als er veel pijn is, kan een verdovende crème helpen.
Eerlijkheid duurt het langst. Als je een nieuwe partner hebt kun je condooms gebruiken om besmetting te voorkomen. Als er sprake is van een al langer bestaande relatie is er een redelijk grote kans dat je partner ook met HSV is besmet. Bij onzekerheid kan er via de huisarts bloed worden geprikt op antistoffen.
Herpes genitalis tijdens de zwangerschap kan heel soms leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. De meeste besmette vrouwen krijgen gezonde baby’s. Het risico voor de baby is het grootst als er 4-6 weken voor de bevalling sprake is van een eerste infectie. Dan zal meestal voor een keizersnede worden gekozen. Bij herhaalde aanvallen is het risico klein. Een eerste aanval van herpes genitalis tijdens de zwangerschap wordt op dezelfde manier behandeld als bij niet zwangere vrouwen.
Vermijd seksueel contact met iemand die zweertjes heeft op de vulvalippen en/of de penis. Vaak is de partner al besmettelijk in de fase waarbij er nog geen zweertjes zichtbaar zijn.
Deze tekst is met toestemming overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor VulvaPathologie (NVvVP, https://vulvapoli.nl/).
Deze tekst voldoet aan de richtlijn Seksueel Overdraagbare Aandoeningen.
Publicatiejaar: 2019
