Lichen planus

Lichen planus is een chronische ontstekingsziekte van de huid en slijmvliezen. Het komt voor als:

• Paarsrode, jeukende bultjes op de huid (vaak op de armen en benen).
• Witte streepjes aan de binnenkant van de wang.
• Roodheid, pijn en wondjes op de vulva en in de vagina.

Veel vrouwen met LP in de mond hebben ook LP op de vulva. De ziekte kan mild zijn, maar soms kan LP in de vulva en vagina leiden tot verklevingen en vernauwingen.

De oorzaak van LP is niet bekend. Er lijkt een probleem met het afweersysteem van het lichaam. Het systeem is ‘overactief’ waardoor stoffen vrijkomen die een ontsteking veroorzaken in de huid. Deze reactie noemen we ook wel een ‘autoimmuun-reactie’. Het is niet bekend waarom de afwijkingen op bepaalde plekken wèl optreden en ergens anders niet. LP is niet besmettelijk en dus niet naar partner over te dragen.

De klachten van vulvaire LP verschillen per persoon. Veelvoorkomende klachten zijn:

• Pijnlijkheid, branderigheid en een ‘rauw’ gevoel komen veel voor. Klachten zijn er vooral bij plassen en bij seks. Sommige vrouwen hebben ook last van jeuk.
• Vaak zie je aan de binnenkant van de binnenste vulvalippen en/of de ingang van de vagina een glanzend rode of witte huid. Daar wordt ook de pijn gevoeld.
• Als de afwijkingen langer bestaan kan het uiterlijk van de vulva veranderen. De binnenste vulvalippen kunnen verdwijnen en vaak is de clitoris niet meer te zien.
• Seks kan pijnlijk zijn, met name als er in de vagina ook afwijkingen zijn. Soms is er dan bloedverlies en afscheiding bij de seks. Soms is seks helemaal niet meer mogelijk. In zeldzame gevallen groeit de vagina dicht, dan is het lastig om gynaecologisch onderzoek uit te voeren.

Artsen die ervaring hebben met LP kunnen op het oog meestal de diagnose stellen. Soms is dat bij de vulva lastig, omdat LP hier minder vaak voorkomt. Veel artsen hebben er dus weinig of géén ervaring mee. De diagnose kan worden gesteld door het afnemen van een klein stukje huid (biopt) onder plaatselijke verdoving. Dit wordt naar het laboratorium gestuurd voor onderzoek. Het onderscheid met de aandoening lichen sclerosus van de vulva is soms onduidelijk, ook na weefselonderzoek. Bij lichen sclerosus is de vagina niet afwijkend.

Er is niet echt een goede behandeling voor LP. Bij LP op de gewone huid (bijv. enkels en polsen) gaat de aandoening vaak binnen ongeveer een jaar vanzelf over. Een zalf of crème zorgt ervoor dat jeukklachten zoveel mogelijk weg zijn. Bij een LP van de vulva is het lastiger. Een behandeling met sterk werkende hormoonzalf  moet worden geprobeerd. Een behandeling met zalf die de afweer onderdrukt kan ook worden geprobeerd. Het resultaat van de behandelingen is niet goed te voorspellen en vaak teleurstellend. LP van de vulva en vagina geeft wisselend klachten en is niet goed te beïnvloeden met behandelingen. In gevallen waar de klachten moeilijk te bestrijden zijn is behandeling op een gespecialiseerde vulvapoli door een dermatoloog en gynaecoloog noodzakelijk.

• Gebruik een vette zalf om de huid soepel te houden.
• Vermijd strakke kleding en draag katoenen ondergoed.
• Gebruik geen geparfumeerde verzorgingsproducten op de vulva.
• Krab of wrijf niet, dit kan de klachten verergeren.
• Controleer de huid regelmatig op veranderingen.

LP op de vulva en in de vagina kan wisselende klachten geven en is vaak een chronische aandoening. De ziekte komt en gaat in periodes. Soms verminderen de klachten vanzelf, maar ze kunnen ook terugkomen. Regelmatige controle bij een arts is belangrijk.

Bij LP is er een licht verhoogd risico op huidkanker (ongeveer 2%). Daarom is het belangrijk om veranderingen in de huid goed in de gaten te houden en minimaal eens per jaar naar de arts te gaan. Plekjes die groter worden of gaan bloeden, moeten altijd worden onderzocht.

Als je nog vragen hebt, kun je die aan je behandelend arts stellen of contact opnemen met de patiëntenvereniging Lichen Planus Vereniging Nederland.

Meer informatie kun je op de volgende website vinden:

• www.huidarts.info
• www.dermnetnz.org

Deze tekst is met toestemming overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor VulvaPathologie (NVvVP, https://vulvapoli.nl/).

Herzien 2025