Vulvodynie betekent dat de vulva pijn doet bij aanraking of penetratie. Dit kan een grote invloed hebben op je seksleven en dagelijks leven. Vrijen kan pijnlijk zijn of zelfs onmogelijk worden. De oorzaak is niet duidelijk, maar er zijn behandelingen die kunnen helpen.
Vulvodynie betekent dat de vulva pijn doet als deze wordt aangeraakt en/of gepenetreerd. De vulva vormt de ingang van de vagina en bestaat onder andere uit 2 binnenste en buitenste vulvalippen (vroeger noemden we dit schaamlippen) en de clitoris.
De pijnklachten aan de vulva bij vulvodynie worden vaak omschreven als irriterend, brandend, maar ook als schraal, jeukend, drukkend, scherp, stekend en/of prikkend.
De belangrijkste klacht is dat het vrijen pijn doet: als de penis de vagina binnengaat, doet dit pijn aan de vulva. Soms is het toelaten van de penis helemaal niet (meer) mogelijk omdat het te pijnlijk is. Sommige vrouwen geven aan dat als penetratie ondanks de pijn toch wordt doorgezet, de pijn soms tijdens het vrijen wat afneemt, maar erna (weer) voelbaar wordt, zogeheten napijn. Ondanks pijn bij gemeenschap gaan vrouwen met vulvodynie er soms toch mee door totdat het uiteindelijk echt niet meer kan, omdat:
Er zijn veel oorzaken onderzocht, maar er is tot nu toe geen duidelijke lichamelijke oorzaak. Soms is er een duidelijk beginmoment, zoals een vaginale schimmelinfectie. Maar bij de meeste vrouwen genezen schimmelinfecties zonder problemen.
Een arts kan vulvodynie vaststellen door een gynaecologisch onderzoek. Hierbij wordt gekeken naar:
Soms zijn er geen zichtbare afwijkingen, maar is de huid wel overgevoelig.
De vrouw en haar partner krijgen een aantal tips om de pijn van de vulva en de overspannenheid van de bekkenbodem aan te pakken. Dat betekent meestal een tijdelijk pijn- en dus penetratieverbod. Als de vrouw met een vette zalf de vulva met haar eigen vingers weer kan binnengaan zonder pijn, kan zij haar partner ook laten deelnemen in dit proces. Een seksuoloog kan helpen om dit proces te begeleiden. In het register van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie (NVVS) kun je een seksuoloog vinden (https://www.nvvs.info/clienten/zoek-een-seksuoloog).
Als de vrouw moeite heeft om de bekkenbodemspieren te ontspannen of als er drukpijnlijke plekjes blijven bestaan in de bekkenbodemspieren, kan een bekkenfysiotherapeut helpen. In het register van de Nederlandse Vereniging voor Bekkenfysiotherapie (NVFB) kun je een bekkenfysiotherapeut vinden (https://nvfb.kngf.nl/Consumenten).
Een operatie, waarbij een deel van de huid van de vagina-ingang door de gynaecoloog wordt verwijderd, gebeurt in Nederland nog maar uiterst zelden. Sinds september 2018 is er een nieuwe richtlijn Vulvodynie (https://www.nvog.nl/kwaliteitsdocumenten/richtlijnen/
psychosomatiek/).
Deze tekst is geschreven door de NVOG commissie patiëntencommunicatie en met toestemming gedeeltelijk overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor VulvaPathologie (NVvVP).
Deze tekst voldoet aan de richtlijn Diagnose vulvodynie.
De informatie is bedoeld om betrouwbare en begrijpelijke uitleg te geven over dit onderwerp. Laatst herzien op 13 juni 2025
